نام تالاب گاوخونی فقط در کتاب های درسی جغرافیا، زاینده رود در اسارت ریزگرد ها - وبلاگ رویال درام

به گزارش وبلاگ رویال درام، تالاب گاو خونی یکی از تالاب های عضو کنوانسیون رامسر است که به شرایط بی بازگشت نزدیک می گردد.

به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی وبلاگ رویال درام،گاو خونی نام تالابی در استان های اصفهان و یزد در فلات مرکزی ایران است، در فاصله 23 کیلومتری این تالاب شهر توریستی ورزنه واقع شده است. در فرهنگ آنندراج گاو به معنی بزرگ و خان به معنی چاه است و یکی دیگر از دلایل استفاده گاو در نام گذاری آن مردمی بودند که در گذشته گاوهایشان را برای چرا به این تالاب می آورند.

گاو خونی تنها تالاب ایران است که با وجود بارش ها در اصفهان آب را بر روی آن باز نکردند و با وجود اقلیم خشک آن منطقه به کویری تبدیل شد، که اکنون با انتشار ریزگرد هایش دودی در چشم مردمان استان های اصفهان و یزد شده است.

اینگونه به نظر می رسد با از بین رفتن کامل حیات در این منطقه تالاب گاوخونی به شرایط بی بازگشت نزدیک و فقط به درسی در کتاب جغرافیای بچه ها تبدیل گردد.

علی ارواحی متخصص مدیریت اکوسیستم های تالابی در مصاحبه با خبرنگار اجتماعی وبلاگ رویال درام، در خصوص آخرین شرایط تالاب گاوخونی گفت: تالاب گاوخونی یکی از تالاب های ارزشمند کشور و ثبت شده به وسیله کنوانسیون رامسر است.

وی اضافه نمود: وسعت تالاب گاوخونی در شرایط پر آبی 47000 هکتار بوده و در استان اصفهان و مجاورت شهرستان ورزنه واقع شده است، متاسفانه حق آبه تالاب گاوخونی بیش از پانزده سال است که تامین نشده و این اکوسیستم ارزشمند که روزگاری میزبان انواع پرندگان و منبع آبی پایدار برای حیات جوامع انسانی و تنوع زیستی بوده، سال ها است که خشک شده و هم اکنون تنها 2 درصد آن بواسطه ورود زهاب های کشاورزی تر مانده است.

این کارشناس محیط زیست توضیح داد: طی این سال ها، تنها یک بار در سال 98، به مقدار 41 میلیون متر مکعب از مجموع حقابه 176 میلیون متر مکعبی گاوخونی به سمت تالاب رها شد که به دلایل همزمانی رهاسازی آب با فصل کشت، برداشت های غیرمجاز آب در جهت رودخانه و عدم لایروبی مناسب بستر زاینده رود و مسیل های سیلابی منتهی به تالاب، صرفا 5 میلیون متر مکعب آب به داخل تالاب رسید و در سالی که شاهد احیای موقت غالب تالاب های کشور بودیم، متاسفانه تالاب گاوخونی جزء معدود تالاب هایی بود که آبگیری نشد.

متخصص مدیریت اکوسیستم های تالابی گفت: مهمترین عوامل موثر در تشدید بحران گاوخونی شامل حکمرانی غیر اصولی و مدیریت غیریکپارچه آب در حوضه زاینده رود، همکاری و مشارکت ضعیف استان های اصفهان و چهارمحال و بختیاری در اجرای برنامه مدیریت تالاب گاوخونی، تداوم بارگذاری نامتوازن و تخصیص بی رویه آب برای کشاورزی و صنعت، عدم تخصیص مستمر حقابه رودخانه زاینده رود، عدم اصلاح الگوی مصارف و بهنگام سازی آن با تغییرات اقلیمی، تمرکز یک هفتم صنایع کشور در حوضه زاینده رود، انتقال آب زاینده رود به دیگر حوضه های آبریز، تراکم جمعیت، کاهش نسبی بارش، عدم تحویل حقابه گاوخونی در مصب تالاب، ایجاد فضای سبز گسترده (چمن) و کشت محصولات پر مصرف نظیر برنج و صیفی جات در اقلیمی خشک و نیمه خشک، برداشت های غیر مجاز از آب های سطحی و زیرزمینی، عدم شفافیت در اطلاعات منابع و مصارف آب است و در صورت تداوم وضع موجود، تالاب گاوخونی به شرایط بی بازگشت نزدیک می گردد.

ارواحی درباره پیغامد های فصلی شدن زاینده رود و خشکی کامل تالاب گاوخونی گفت: تونل کوهرنگ یک ، 2 و چشمه لنگان در مجموع 647 میلیون مترمکعب آب منتقل می نمایند و آورد طبیعی زاینده رود نیز 845 میلیون مترمکعب بوده، در نتیجه منابع آب موجود حوضه زاینده رود، یک میلیارد و 492 میلیون مترمکعب هست، جمع مصارف کشاورزی، شرب و صنعت اصفهان، چهارمحال و بختیاری، یزد و کاشان به اضافه حقابه زاینده رود و گاوخونی، نشان می دهد 711 میلیون متر مکعب آب خارج از ظرفیت منابع آبی حوضه زاینده رود برنامه ریزی شده است.

ارواحی در ادامه توضیح داد : این امر باعث شده که کمبود آب به وسیله برداشت بی رویه از آب زیرزمینی و منابع تجدید ناپذیر و عدم تخصیص حق آبه زاینده رود و گاوخونی، جبران گردد و در نتیجه آن، زاینده رود از سال 1386 جریان دائمی خود را از دست داد و تالاب گاوخونی نیز برای سالیان متمادی خشک گشت. از دیگر پیغامد های این شکل از توسعه نامتوازن، افت سطح آبخوان ها (سالانه 70 سانتیمتر)، فرونشست زمین (سالانه 15 سانتیمتر)، خسارت به زیرساخت ها و سازه های تاریخی، تبدیل گاوخونی به کانون گرد و غبار و انتشار ریزگرد های مسموم به عناصر کادمیوم، روی و سدیم در اصفهان و سه استان همجوار، خسارت به اراضی کشاورزی، شیوع بیماری ها، مرگ زیست مندان آبزی و کنار آبزی و کاهش تنوع گیاهی و جانوری، می باشد.

وی اضافه نمود: طرح های انتقال آب بین حوضه ای نمی تواند راه چاره پایداری برای نجات زاینده رود و تالاب گاوخونی باشد، چرا که از یک سو طرح ها معمولا فاقد توجیه مالی و ارزیابی دقیق اثرات زیست محیطی بوده و باعث تضعیف پایداری و بروز نارضایتی های اجتماعی در حوضه های مبدا و مقصد می شوند، از سوی دیگر تجربه نشان داده پروژه های انتقال آب از جمله چشمه لنگان و کوهرنگ یک و دو، صرفا برای زمان کوتاهی پیروز به جبران کمبود آب در زاینده رود شدند و در ادامه مسئولین، برنامه ریزان توسعه، صاحبان صنایع و بهره برداران با تصور فراوانی آب، بارگذاری در بخش های کشاورزی، صنعت و شرب را افزایش دادند.

متخصص مدیریت اکوسیستم های تالابی تاکید نمود: تا کنون حقابه زاینده رود و گاوخونی روی کاغذ بوده و حق آبه رودخانه زمانی پذیرفته می گردد که از سراب تا خاتمه، از سد زاینده رود تا تالاب گاوخونی بطور مستمر جریان داشته باشد .

ارواحی گفت : احیای زاینده رود و گاوخونی مستلزم تسریع در تصویب و اجرای نقشه راه احیای زاینده رود و برنامه مدیریت تالاب گاوخونی به وسیله شورای عالی آب و ستاد ملی مدیریت تالاب های کشور می باشد. بعلاوه اجرای سیاست تغذیه آبخوان های حوضه زاینده رود و رهاسازی متناوب حقابه گاوخونی، در مهرماه برای حمایت از پرندگان مهاجر و در طول زمستان که مصارف کشاورزی حداقلی است، لازم است.

این کارشناس محیط زیست در خاتمه در خصوص راه چاره های موثر برای احیای زاینده رود و تالاب گاوخونی گفت: رایزنی با معتمدین محلی و توانمندسازی تشکل های بومی برای مشارکت در پایش برداشت های غیرمجاز از آب های سطحی و زیرزمینی، حمایت از فناوری های پیشرفته به منظور اصلاح صنایع موجود یا جایگزینی آن ها با صنایع کم آب بر، انجام مطالعات بازار و شناسایی زنجیره ارزش محصولات کم آب بر، توانمند سازی بهره برداران برای کاهش مصرف آب، تغییر کشت، دسترسی مستقیم به بازار و فرآوری محصولات، بازسازی شبکه های انتقال و توزیع آب شرب و کشاورزی، پایش مستمر آب تحویلی با احداث ایستگاه آنلاین هیدرومتری در مصب تالاب، ارتقای سطح آگاهی، دانش و مشارکت ذینفعان و دست اندرکاران در کاهش مصارف آب، اصلاح طرح های نگهداری و توسعه فضای سبز، تجهیز چاه های آب به کنتور هوشمند و مسدود نمودن چاه های غیر مجاز، اطلاع رسانی شفاف در خصوص مقدار منابع، مصارف و هدر رفت آب در بخش های مختلف، تصفیه زهاب کشاورزی و فاضلاب بمنظور جایگزینی پساب با بخشی از مصارف آب، لایروبی مداوم بستر زاینده رود و مسیل های سیلابی، توزیع فشار کمبود آب بین کلیه مصارف، ثبت تالاب گاوخونی به عنوان ژئو پارک با هدف بهبود شرایط مالی، ایجاد فرصت گردشگری پایدار و کاهش وابستگی معیشتی جامعه محلی به آب و مشارکت موثرشان در حفظ تالاب گاو خونی است.

انتهای پیغام /