فقرزدایی از چهره آموزش و پرورش - وبلاگ رویال درام

به گزارش وبلاگ رویال درام، سرکار آرانی از دانش آموختگان دانشگاه های شهید بهشتی و تربیت مدرس است که در سال 1378 دکتری تخصصی خود را در رشته آموزش تطبیقی و بین الملل از دانشگاه ناگویای ژاپن گرفت.

وبلاگ رویال درام - فهیمه طباطبایی : او در مهرماه 1383 به عنوان پژوهشگر برگزیده انجمن توسعه علم ژاپن انتخاب شد و همزمان بورس دوره تحقیقاتی فوق دکتری را برای 24 ماه از این انجمن دریافت کرد. او سپس فوق دکتری خود را در روش های بهسازی آموزش در دانشگاه ناگویای ژاپن با پیروزیت در سال1385به سرانجام رساند و استاد این دانشگاه شد. با او در یک ظهر برفی پاییزی درباره چالش های آموزش وپرورش ایران گفت وگو کردیم. او از کارهایی گفت که مسئولان آموزش وپرورش ایران نباید انجام دهند، از مواجهه با مدارس غیردولتی و آکادمی های کنکور صحبت کرد؛ از کتاب های درسی ای که کارایی لازم را ندارند و محتوای کم آن هم زیاد است! از مقایسه نظام آموزشی ایران با فنلاند و ژاپن و اینکه چگونه می توان گفتمان معیشتی معلمان را تغییر داد.

• آقای دکتر آموزش وپرورش ایران از ابتدای راه اندازی در سال 1290تا به امروز، راه های بسکمک را پیموده و نظام های آموزشی متفاوتی را تجربه نموده، اما هنوز در مرحله آزمون وخطاست و این انگاره وجود دارد که در نهایت نتوانسته راه خود را پیدا کند. چرا؟ مانع کار از کجاست؟

در دنیای امروز، وقتی مدیران می پرسند چه کارهای دیگری باید انجام دهیم، احتمالا یکی از پاسخ ها این است که بروید بازبینی و بازاندیشی کنید که چه کارهایی را می توانید نکنید! نظام رسمی آموزش وپرورش ایران از آبان 1290در فرایند بالندگی، راستا طولانی را پیموده است. ابتدا به دنبال سروسامان دادن به آموزش بوده و به نظر می رسد در مقایسه با سایر نهادهای عمومی کشور، دست کم از نظر کمّی تا حدود زیادی عملکرد بهتری داشته است. سپس، پرورش را نیز در کار آورده است و بعدها پژوهش و ساخت و تمهید پژوهش سرا و...را! به نظر می رسد مدیران آموزش کشور در 100سال گذشته به جد و مدام در جست وجوی کارهای ننموده خود و دیگران بوده اند و بیشتر می پرسند: چه باید کرد؟ آیا کار دیگری هست که ننموده باشیم؟ البته چون و چرا در کیفیت بیشتر کارهای نموده هم پرسشی رایج است!

باید بگویم که بازاندیشی در برنامه ها، روش و آثار طرح های بهسازی آموزش و از آن جملهانقلاب آموزشی دهه 50، تغییر بنیادی دهه 60، تغییر نظام آموزشی دهه70، سند برنامه درسی ملی دهه 80 و بعدها سند تحول بنیادین دهه90 توصیه می گردد. احتمالا بهترین امکان اثربخش برای بهسازی آموزش، ترویج اندیشه در پرسش های زیر است: چه کارهایی را نمی توانیم انجام دهیم؟ چه کارهایی را به تنهایی نمی توانیم انجام دهیم؟ چه کارهایی را می گردد تعدیل کرد و انجام نداد؟ چه کارهایی را می توانیم انجام دهیم؟

• خب، شما به این پرسش خودتان پاسخ دهید: مسئولان آموزش وپرورش چه کارهایی را نباید انجام دهند؟ یا به قول شما چه کارهایی را می توانند تعدیل نمایند و انجام ندهند؟

به طور نمونه سراغ کتاب های درسی برویم. لازمه بهره گیری اثربخش تر از کتاب های درسی، تغییر نگرش درباره کارکرد و کاهش تعداد و حجم این کتاب ها و سبک و سیاق استفاده از آنهاست. در عین حال، فراوری بیشتر کتاب های درسی با عناوین گوناگون، جانشین مناسبی برای مدیریت پیچیدگی های فرایند تربیت، به ویژه بهسازی روش های آموزش در کلاس های درس نیست. برای مثال، اگر پس از ده ها سال به این نقطه رسیدیم که تفکر یا گفت وشنود نداریم، بدیهی است که می دانیم صرفا با فراوری کتاب درسی تفکر نمی توان متفکر پرورش داد! برای رسانه و پژوهش و مهارت های زندگی هم همینطور و...! این مهارت ها تمرین شدنی است نه صرفا به خاطر سپردنی. ما به وسیله کتاب های درسی می توانیم درباره اهمیت تمام امور مطالبی بخوانیم و امتحان پس بدهیم ولی تمرین آنها در متن عمل تربیتی، احتیاجمند توانمندی های انسانی و محیطی فرایندهای تربیتی است

یا به طور مثال سازمان های مختلف از دفتر تألیف کتاب های درسی می خواهند که جایی در کتاب درسی بنویسند مثلا آب مهم است، آمایش سرزمین هم، کاهش یا تفکیک زباله نیز و...! تصور غالب این است که احتمالا اگر در جایی از کتاب درسی بنویسیم آب مهم است و بچه ها ببینند و به خاطر بسپارند، آنگاه در عمل و زندگی روزمره صرفه جویی می نمایند. درحالی که اینطور نیست. امروزه مدیران، معلمان و اولیای بسکمک در نظام آموزشی کشور در جست وجوی راه های اثربخش تری برای پیغام رسانی اند؛ پیغامی که احتیاج، شأن و سطح رشد مخاطب را درنظر نداشته باشد، انتقال نمی یابد و به جان تبدیل نمی گردد و به رغم همه تلاش ها شکلی از آموزش بدون تربیت و حتی مهارت خواهد بود. بعضا در بعضی مدارس از بچه ها می پرسم: کدام کتاب های درسی را نمی خوانید؟ با ذوق و شوق چند جلدی را معرفی می نمایند و با علاقه و هوشمندی وصف ناپذیری می گویند به ما ندا داده اند که مرور اینها - بخوانید اعتنا کردن- فعلا در اولویت نیست!

• یکی از اتفاقاتی که در سال های گذشته در حوزه تألیف کتاب های درسی اتفاق افتاده، این است که اگرچه از کمیت کتاب های سابق کم شده، اما کتاب های تازه ای هم اضافه شده، مانند همان کتاب تفکر یا کتاب سواد رسانه ای که شما گفتید. اما در عمل می بینیم که این کتاب ها هم خروجی موردنظر مولفان و برنامه ریزان را ندارد و نتوانسته به هدف آنها نزدیک گردد. با این اتفاق باید چه کرد؟ آیا باید کتاب های جدید را کنار گذاشت؟

با فراوری هر کتاب درسی تازه ای، دغدغه زمان در مدرسه جان می گیرد و در صحنه عمل تمام کردن کتاب درسی است که به جای هدف تربیتی می نشیند و البته این فرایند آموزش با تربیت تفاوتی محسوس دارد!

پیشنهاد من بازنگری محتوای کتاب های درسی و آنالیز میزان تطابق آنها با مراحل رشد و فرایند تحول و احتیاجهای دانش آموزان است و البته ترویج توجه معلمان، کارشناسان و پژوهشگران به این مهم را توصیه می کنم که در سازماندهی محتوای کتاب های درسی رعایت اصل کم هم زیاد است احتیاج مبرمی است. البته این را هم بگویم که تغییر مستمر کتاب ها نیز کار تربیت را بر معلمان و مدیران آموزشی و دانش آموزان و اولیا سختتر می کند. به عبارت دیگر پیشنهاد من هرس کردن، مبتنی بر مطالعه و پژوهش های میدانی یا دست کم تجربه زیسته معلمان و دانش آموزان در متن عمل، احتیاج امروز مربیان و مؤلفان کتاب های درسی است! البته روی دیگر این سکه، ادعای سنگین بودن محتوای کتاب های درسی هم هست که معمولا در محافل رسمی آموزش به آن اشاره می نمایند.

جالب اینکه مدارس، مؤسسات و اولیای بسکمک در جست وجوی منابع و برنامه های درسی غیررسمی اند. اگر مدرسه ای با یکی از شرکت های سنجش آموزش کار و محتوای غیررسمی را ترویج می کند، پس چرا منتقدان به مؤلفان فشار می آورند که کتاب های درسی سنگین است؟ این پرسش مغتنمی است و همه باید درباره آن فکر نمایند.

باز هم تأکید می کنم که ترس از بازاندیشی برنامه ها و سندهای اصلاحی آموزش، هاضمه ستاد آموزش وپرورش را در سازماندهی آموزش و یادگیری اثربخش ضعیف می کند.

• یکی از ایرادهایی که منتقدان از مدیران آموزش وپرورش می گیرند، این است که در تغییر نظام های آموزشی و بهسازی آن، به عملکرد پیروز کشورهای دیگر مثل ژاپن یا فنلاند توجه نمی نمایند و اصرار دارند که خودشان یک راه رفته را تجربه نمایند. شما به عنوان کسی که نظام های آموزشی مختلفی را آنالیز نموده اید و هم اکنون در دانشگاه ژاپن تدریس می کنید، پیشنهادتان چیست؟ نظام آموزشی کدام کشور می تواند برای ایران مفید باشد؟

جست وجوی فرمول ها و نقشه های پیچیده پیروزیت دیگران نکاتی برای اندیشیدن به همراه می آورد، ولی همواره محصول آنها راه چاره مسائل ما نمی تواند باشد. خود را در آینه دیگران دیدن، فرصت هایی برای اندیشه و گفت وگو فراهم می آورد. به نظر می رسد ما سخت به اندیشه در عمل -پیش، حین و پس از آن- احتیاجمندیم. به تعبیر ساده تر، به زعم ژاپنی ها در عمل به بدیهیات احتیاجمند توانایی عینی و بصیرت نظری بیشتری هستیم. اندیشه در اینکه چرا عمل به بدیهیات برای انسان، سازمان یا جامعه ای سخت است، نقطه آغاز بهسازی است و به آنالیز دقیق احتیاج دارد. دقت در این گزاره است که پرسش مهم تری را پیش روی ما قرار می دهد: چرا هزینه های زیست اخلاقی در جامعه ای روزبه روز بیشتر می گردد و چرا عمل به بدیهیات هزینه های زیادی دارد؟

عمل به بدیهیات همواره کار ساده ای نیست. مانند جست وجوی راه چاره است که همه جا مشتری های به روزی دارد. راه چاره را نمی گردد داد یا وارد کرد! از جنس فرایندهاست و ساخته می گردد. فرآورده ها را می توان خرید، فرایندها را باید ساخت. راه چارهها در موقعیت های مسئله هستند؛ بخوانید در دل مسئله نهفته اند؛ می توان آنها را پیدا کرد، برکشید و برساخت و آنگاه گفت: یافتم، یافتم! البته به تلاش بسیار احتیاج دارد، هاضمه های قوی نیز می خواهد و در تعاملی سازنده میان همه عناصر درگیر در مسئله چهره می کند! راه چارههای وارداتی اغلب با هاضمه فرایندهای ما در مدیریت همخوانی ندارند! به علاوه، در جست وجوی تغییر دیگری برای خوشبختی من نیز همواره ممکن نیست! خود فراموش شده را باید بازیافت! با این بازیافت، راه چاره پیدایش می گردد. در این خود فراموشی، احتمالا نمی توانیم به بدیهیات عمل کنیم یا دست کم برایمان سخت است!

• از بحث اصلاح ساختارهای معیوب آموزشی اگر بگذریم، به مسئله مهم معلمان می رسیم. آنها طی سال های گذشته بیشتر از اینکه اولویت شان بهسازی آموزش و روش های تدریس باشد، به دنبال مسائل صنفی و معیشتی خود هستند و دغدغه حقوق بیشتر، اجرای نظام رتبه بندی معلمان، همسان سازی حقوق با سایر مشاغل دولتی و... را دارند. شاهد این ادعای من هم مشارکت معلمان در مباحث مطرح شده در شبکه های اجتماعی است. آنها حضور حداقلی را در موضوعاتی مانند اجرای اصل 30قانون اساسی، جلوگیری از رشد مدارس غیردولتی، حذف آثار و نام شاعران مطرح از کتاب های درسی و... دارند اما وقتی پای افزایش حقوق می آید، میزان مشارکت یکباره بالا می رود و حتی دست به تحصن می زنند. برای این انزوا و بی تفاوتی معلمان نسبت به نظام آموزشی چه باید کرد؟

تلاش برای تغییر گفتمان معیشت به گفتمان بهسازی آموزش در سراسر کشور ضرورتی اجتناب ناپذیر است. سازه کانونی تربیت، کلاس درس است و فراهم آوردن آرامش و محیط روانی آرام برای همه عناصر شرکت نماینده در آن دغدغه اصلی بهسازان آموزشی است. وقتی حاشیه های شغل معلمی بیشتر می گردد، جوهره معلمی که آنهای تربیتی دانش آموزان است، به حاشیه می رود! چربی ساختارها و سازمان ها یا همان بخشنامه ها و دستورالعمل ها زیاد که شد، تنها با برداشتن یک قدم همه به نفس نفس می افتند. بهتر است حاشیه ها را از نظر روانی و بعضا ساختاری، از لحاظ فضاها و از نظر محیطی (که بعضا خاکستری و خشن اند) تعدیل و بهسازی کنیم. به نظر می رسد به تلاش بیشتری برای توانمندسازی و نظام مندکردن نیروهای صف و ستاد - اعم از مدیران، کارشناسان، معلمان، برنامه ریزان و مؤلفان- احتیاجمندیم.

ندای هر کس هر کجا ایستاده است یک گام برای بهسازی آموزش اثربخش تر به پیش نهد، از سال ها بحث انتزاعی و کلامی قابل فهم تری است؛ به ویژه برای بهسازی روش های آموزش و یادگیری در 50دقیقه های کلاس درس، که ضروری است عینی و آزموده شده و از جنس آنهای تربیتی محسوس جامعه ایران باشد.

توصیه به تعامل سازنده با واحدهای مدنی و صنفی فرهنگیان برای فقرزدایی از چهره آموزش وپرورش کشور توصیه ای است که هیچ گاه کهنه نمی گردد. معلمان کشور از احساس فقر در رنج اند! فقیر نیستند. دستگیری و نزدیک شدن به واحدهای صنفی فرهنگیان برای تغییر گفتمان معیشت به گفتمان بهسازی و توانمندسازی آنها برای تمرین سنجش گری در آموزش، احتیاج مبرم دستگاه اداره آموزش کشور است. برای ترویج این امر مهم، به نظر می رسد به پرسش های مشترکی برای گفت وشنود و اندیشه درباره بهسازی آموزش احتیاج داریم؛ مثلا آموزش وپرورش کشور را چگونه می توان اثربخش تر اداره کرد؟ یا ناکامی سامانه آموزش کشور در اختصاص منابع بیشتر جامعه تا چه میزان ناشی از ناکارآمدی مدیریت آموزش است؟ و میزان اتلاف سرمایه ها در نظام آموزشی رایج را چگونه می توان اندازه گرفت؟ و ... اینها پیشنهادهایی است که من برای افزایش میزان مشارکت معلمان در مسائل اساسی دارم.

• از موارد دیگری که آموزش عمومی را در کشور ما تحت تأثیر قرار داده و سایه بلندی بر سر آن انداخته و مانع رشدش می گردد، کنکور است. در این میان مؤسسات و ناشران کتاب های کمک آموزشی و کنکور نیز بر تنور رقابت می دمند و یک لحظه ذهن و روان دانش آموز را رها نمی نمایند. مسئولان آموزش وپرورش در سال های گذشته تلاش زیادی کردند که با این گروه پرزور مقابله نمایند و حتی سال گذشته دعوا به دفتر یکی از علمای قم کشیده شد، اما در نهایت این گروه پیروز شدند و پررنگ تر به کار خود ادامه دادند. چگونه می توان سایه پرقدرت آنها را از سر نظام آموزشی کشور برداشت؟

سیل رقابت در آموزش مدرسه ای ایران مهار شدنی است! در دنیا امروز، اغلب سیاستگذاران آموزشی به دنبال تدوین راهبردها و برنامه های تربیتی خالی از استرس برای مدارس اند

(A Stress Free Education)! دورکردن شرکت های خصوصی سنجش آموزش از ترویج رقابت در آموزش عمومی کشور لازم و شدنی است اما تغییر انگاره های موجود در جامعه درباره مؤسسات سنجش آموزش نیز ضرورت دارد. شناسایی راه های بهره گیری از توانمندی آنها برای بهسازی آموزش کشور و همزمان، هدایت آنان در راستا توانمندسازی اثربخش در جهت اعتلای تربیت، مسئولیت سیاستگذاران ارشد آموزشی است. درعین حال، ضرورت دور ساختن مؤسسات سنجش آموزش از ترویج رقابت و بازاری ساختن آموزش، به ویژه در دوره 9ساله عمومی کشور که هدفش امنیت سازی، هویت سازی و فراهم کردن سازه های لازم برای پیشرفت ملی است، خدشه ناپذیر به نظر می رسد.

در بعضی کشورها وقتی می گویند دولت یا حاکمیت مکلف به آموزش است، بیشتر منظورشان آموزش دوره9ساله عمومی است. توجه بیش از پیش به آموزش عمومی و البته همگانی و رایگان و کیفی، برای تمرین و تبحر درعمل به بدیهیات است! این دوره آموزشی هویت ساز، امنیت بخش و فراورینماینده زبان و فهم مشترک برای بنیادهای توسعه است. دوره یادشده برای بسکمک از کشورها، از جمله ژاپن، مقصد تربیتی است و کمتر بخش خصوصی و مؤسسات سنجش آموزش فرصت می یابند که در آن جولان دهند؛ برای مثال در سال 2019، از 19738مدرسه ابتدایی در ژاپن، تنها 237مدرسه (1.2درصد) خصوصی است. این رقم برای دوره اول متوسطه10222مدرسه دولتی و 781مدرسه (7.6درصد) خصوصی است. د رحالی که از 4887مدرسه دوره دوم متوسطه 1322مدرسه (27درصد) خصوصی هستند(Gakkou Kihon Chousa, Monbukagakusho, 2019, May, 1).

براساس این منطق و فهم عمومی، دانشگاه های تربیت معلم- دست کم بر اساس تجربه ژاپن- بیشتر به منظور تأمین معلمان مدارس این دوره 9ساله (6سال آموزش ابتدایی و 3 سال دوره اول متوسطه) تأسیس شده اند. در تأمین معلمان دوره دوم متوسطه چندان فعال نیستند و عموم دانشگاه ها ـ اعم از استانی، دولتی و خصوصی، در تربیت نیروی انسانی این دوره فعال ترند و بار هزینه بسیار سنگینی را از دوش دولت برمی دارند.

• آماری که از تعداد مدارس غیردولتی در ژاپن دادید با ایران اصلا قابل مقایسه نیست. در کشور ما هر سال بر تعداد این مدارس افزوده می گردد، ضمن اینکه گرایش خانواده ها در طبقه متوسط به بالا این است که فرزندانشان در مدارس غیردولتی که امکانات ویژه و بهتری دارند، درس بخوانند.

البته که تغییر رویکرد به مؤسسات غیردولتی، احتیاج به روزی است. این احتیاج دستگاه رسمی اداره آموزش وپرورش است و احتیاج خود این مؤسسات نیز هست. ترویج حس غیرسازنده درباره مؤسسات آموزشی غیردولتی به بدفهمی ها دامن می زند. جامعه احتیاجمند انگاره های واقع بینانه تری درباره این مؤسسات است. وقتی نظارت نمی توانیم بکنیم، گفت وگو با این مؤسسات را نیز نخواهیم توانست! زبان مشترکی ضروری است برای هم افزایی نتیجه کار اجتماعی همه، که تربیت است. در غیاب این هوشمندی، تخریبرواج خواهد یافت. اگر دستگاه اداره آموزش کشور نتواند والدین را در یافتن مؤسسات آموزشی متناسب فرزندانشان هدایت کند، یعنی نمی تواند بر عملکرد آنها نظارت لازم را داشته باشد. در این صورت، نقش هادی برای این مؤسسات ایفا نمی کند. اگر شناخت درستی از مدارس غیردولتی و کلونی های تأسیس و ترویج آنها نداشته باشد، نظارت سخت و کمکگری مختل می گردد و راهی برای بهسازی و خودگردانی اثربخش تر فراهم نخواهد شد.

• برویم سراغ بحث آموزش در خانه؛ اگرچه این روش در ایران فراگیر نیست و فقط در بعضی خانواده ها دنبال می گردد اما طی سال های اخیر که از یک سو کیفیت آموزش در مدارس دولتی ایران پایین آمده و از سوی دیگر این انگاره در خصوص مدارس غیردولتی تقویت شده که به دنبال کسب درآمد بیشتر هستند، بسکمک از والدین دیگر هم به فکر این افتاده اند که خودشان آموزش عمومی را در خانه دنبال نمایند. نظر شما در این باره چیست؟

جامعه دنیای هم دست کم در آموزش دوره دوم متوسطه به تدریج به سمت آموزش در خانه یا مدرسه در خانه (home schooling) می رود. خستگی از مدرسه به شرق دور نیز رسیده است؛ به این معنا که لازم نیست بچه مان را بفرستیم مدرسه. پولی را که می خواهیم بدهیم به مدرسه، می گذاریم در جیبمان؛ از یک مؤسسه خصوصی آموزش، برنامه درسی متناسب با علاقه و توان بچه را می گیریم و براساس آن عمل می کنیم.

در تهران به خانواده هایی از این نوع توصیه می کنم که محتاط باشند ولی والدین با صدای بلند می گویند: آقای سرکار آرانی! حالا که مدرسه ها به همه چیز کار دارند جزعلاقه و توان بچه هایمان، آیا این بهترین راه نیست؟ با این راه چاره - مدرسه در خانه- شما مجبور نیستید یک نسل را فدای دو درصدی های احتمالا سرآمد کنید و هر روز بر ماشین های سنجش و غربالگری بیفزایید و دامنه رقابت در آموزش را تا سال های آموزش ابتدایی بگسترانید. با این کار شما در واقع روش های افزایش هوش خلق می کنید که نتیجه ای جز به هم ریختن بهداشت روانی خانواده ها و فضاهای تربیتی در 50دقیقه های کلاس درس ندارد. غربالگرهایی از اینگونه بعضا زیر پوشش سنجه های آفت زا و رنجور تشخیص توانایی بزک شده اند.

حب وبغض ها و حرکت های قبیله ای در نفی یا اثبات حمایت از دودرصدی سر مثبت منحنی نرمال را به خوبی می توان شنید ولی ضجه های خانواده ها و بچه های آن سوی منحنی نرمال چقدر شنیده می گردد؟ چگونه با انواع معلولیت های طبیعی و سختتر از آن، نگاه های معنی دار جامعه کنار می آیند؟ توجه به این دودرصدی ها نیز عین عدالت است و آنها نیز مستحق توجه بیشتر و حمایت مضاعف اند. مطالعه برنامه های حمایتی ژاپنی ها و آلمانی ها برای دودرصدی های این سر منحنی، پیغام های سازنده و اخلاقی بسکمک دارد.

• آقای دکتر به عنوان سؤال آخر به رابطه رسانه با آموزش وپرورش بپردازیم. بسکمک از کارشناسان آموزشی و معلمان ایرانی اعتراض دارند که رسانه های جمعی مثل صداوسیما و روزنامه ها کارایی لازم را در بیان مسائل آموزش وپرورش ندارند و در اکثر مواقع موضوعات را از دریچه خانواده ها می بینند که این خود آسیب زاست. بخشی از این ادعا درست است اما همه آن نه. ولی به هر حال خروجی کنونی، شکاف بین رسانه و معلمان است. ما به عنوان روزنامه نگار برای بهتر شدن شرایط باید چه کنیم؟

جست وجوی درکی تازه از پیغام و رسانه، لازمه معلمی است؛ به ویژه در دنیای که در آن زیست می کنیم و من آن را عصر شنیدن می نامم و پداگوژی شنیدن نیز ترویج می گردد.روش حضور آموزش وپرورش در رسانه های عمومی بعضا واکنشی، تدافعی و بخت کوری - بخوانید اغلب از جنس بدبکمک- است! شیوه حضور رسانه ای و بهره گیری از توان رسانه ها برای ترویج گفتمان بهسازی آموزش مهم است. البته این را متوجه هستم که آموزش وپرورشی ها در دنیا اغلب مثل مادر خانواده، نخستین کسی هستند که سفره را پهن می نمایند ولی آخرین نفری هستند که غذا می خورند؛ خوددارند، رازدارند و ازخودگذشتگی بی نظیری دارند.

به ویژه در تغییر انگاره های سخت افزارانه به توسعه، رسانه می تواند به کمک ما بیاید تا صورت مسئله هایمان را شفاف و حدود مسئولیت هایمان را تبیین کنیم. توانمندسازی معلم و مدیران در فرایند این تعاملات طاقت فرسا شکل می گیرد. رسانه ها دست کم می توانند به کمک همه ما بیایند تا به این مسئله مهم صورت بندی تازه ای ببخشیم که تربیت فرزندان این سرزمین تنها کار مدرسه نیست بلکه محصول مجموعه تعاملات تربیتی در اجتماع است.

رسانه ها در دنیا امروز فرصت و ابزاری برای تمرین شنیدن هستند! نه بسان آتش نشانانی در قامت روابط عمومی های سازمانی، با بلندگوهایی به دست برای تطهیر مدیران!

تلاش برای تغییر گفتمان معیشت به گفتمان بهسازی آموزش در سراسر کشور ضرورتی اجتناب ناپذیر است. سازه کانونی تربیت، کلاس درس است و فراهم آوردن آرامش و محیط روانی آرام برای همه عناصر شرکت نماینده در آن دغدغه اصلی بهسازان آموزشی است. وقتی حاشیه های شغل معلمی بیشتر می گردد، جوهره معلمی که آنهای تربیتی دانش آموزان است، به حاشیه می رود!

تغییر انگاره های موجود در جامعه درباره مؤسسات سنجش آموزش ضرورت دارد.