دیابت نوع 1 در بچه ها؛ از علائم و عوارض تا نحوه تشخیص و درمان - وبلاگ رویال درام

به گزارش وبلاگ رویال درام، تشخیص دیابت نوع 1 در بچه ها یکی از چیزهایی است که می تواند خانواده ها را با مسائل فراوانی روبرو کند. دیابت نوع 1، یک بیماری خودایمنی است که باعث از بین رفتن سلول های تولیدکننده انسولین در جزایر لانگرهانس پانکراس (لوزالمعده) می گردد. درنتیجه، به علت کاهش سطح انسولین در بدن اندازه قند خون به طور غیرطبیعی افزایش پیدا می نماید.

دیابت نوع 1 معمولا در دوران کودکی و نوجوانی رخ می دهد، اما احتمال وقوع آن در هر سنی وجود دارد. این مقاله از وبلاگ رویال درام مگ به علائم دیابت نوع 1 در بچه ها و نحوه درمان آن اختصاص دارد. آشنایی با این بیماری در تشخیص سریع آن و پیشگیری از بروز عوارض جانبی نقش بسزایی دارد.

آشنایی با دیابت نوع 1

گلوکز خون (قند خون) منبع انرژی برای سلول ها محسوب می گردد و لوزالمعده با ترشح هورمون انسولین مقدار آن را در جریان خون تنظیم می نماید. بیماری دیابت انواع مختلفی دارد که دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 از مهم ترین آن ها محسوب می شوند.

در دیابت نوع 2 که از شیوع بالاتری برخوردار است، بدن دچار مقاومت به انسولین می گردد و در نتیجه نمی تواند به خوبی از این هورمون استفاده کند. اما در مبتلایان به دیابت نوع 1 فراوری انسولین در لوزالمعده کاهش پیدا می نماید یا متوقف می گردد. دیابت نوع 1، یک اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به سلول های سالم بدن حمله می نماید. در مبتلایان به این بیماری سلول های بتای پانکراس که مسؤول فراوری هورمون انسولین هستند، آسیب می بینند.

دقیقا معین نیست که چه چیزی باعث حمله سیستم ایمنی به سلول های پانکراس می گردد. برخی از عوامل ژنتیکی می توانند خطر ابتلا به دیابت نوع 1 را افزایش دهند. به عنوان مثال، کسانی که ژن های HLA-DR3-DQ2 یا HLA-DR4-DQ8 دارند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. با این حال، بسیاری از افراد بدون داشتن این ژن ها به دیابت نوع 1 مبتلا می شوند. برخی شواهد نشان می دهد که عوامل محیطی مانند عفونت های ویروسی هم در بروز این بیماری نقش دارند.

علائم دیابت نوع 1 در بچه ها

شایع ترین علائم دیابت نوع 1 در بچه ها

• افزایش تشنگی و گرسنگی
• کاهش وزن ناخواسته
• تکرر ادرار
• تاری دید

سایر علائم

• تهوع و استفراغ
• دل درد
• خستگی و ضعف
• کاهش سرعت التیام زخم ها
• ابتلا به عفونت های قارچی (در دختران جوان)

معمولا این علائم به سرعت و طی چند روز تا چند هفته رخ می دهند. تکرر ادرار و افزایش تشنگی از اولین علائمی هستند که در بچه ها مشاهده می شوند. علاوه بر این، ممکن است بچه ها مبتلا به دیابت بیش از حد معمول بی قرار به نظر برسند.

گاهی اوقات، دیابت نوع 1 در بچه ها با کتواسیدوز دیابتی (DKA) همراه است. DKA یک عارضه جدی است که در مبتلایان به آن عدم ورود گلوکز به داخل سلول ها باعث می گردد که بدن در حالت کتوز قرار گیرد. این مشکل زمانی رخ می دهد که بدن به جای کربوهیدرات ها از چربی ها به عنوان منبع سوخت استفاده نموده و آن ها را به اسیدهایی به نام کتون تبدیل می نماید. DKA یک اورژانس پزشکی است و با علائم زیر معین می گردد:.

• حالت تهوع یا استفراغ
• پوست خشک یا برافروخته
• تنفسی که بوی میوه می دهد
• مسائل تنفسی
• دل درد
• مشکل در فکر کردن

شیرخواران

تشخیص دیابت نوع 1 در نوزادان و بچه ها نوپا سخت است. چون کودک نمی تواند به خوبی علائم خود را بیان کند. افزایش دفعات تعویض پوشک ممکن است نشان دهنده افزایش حجم ادرار باشد که یکی از رایج ترین علائم دیابت محسوب می گردد. در برخی از شیرخواران ابتلا به بثورات پوستی ناشی از بستن پوشک ممکن است به دیابت نوع 1 مرتبط باشد.

بچه ها نوپا

اگر متوجه شدید که فرزندتان رختخواب خود را خیس می نماید، این موضوع می تواند نشانه ابتلا به دیابت نوع 1 باشد. در بچه ها نوپا از دست دادن ناگهانی اشتها هم از علائم دیابت نوع 1 محسوب می گردد و باید بلافاصله با متخصص اطفال درباره آن مشورت گردد.

بچه ها بزرگ تر و نوجوانان

اگر بچه ها بزرگ تر یا نوجوانان به بروز هر یک از علائم بالا اشاره کردند، باید آن ها را نزد پزشک برد. در این گروه سنی، تغییرات رفتاری شدید هم ممکن است از علائم دیابت نوع 1 باشد.

تشخیص دیابت نوع 1 در بچه ها

معمولا دیابت نوع 1 در دوران کودکی و سنین 4 تا 7 سالگی و 10 تا 14 سالگی رخ می دهد. هر شخصی که در فرزند خود علائم دیابت را مشاهده می نماید، باید به پزشک مراجعه کند. اگر کودک به علائم کتواسیدوز دیابتی مبتلا است، باید بلافاصله به اورژانس مراجعه گردد.

اگر پزشک به ابتلای کودک به دیابت نوع 1 مشکوک گردد، می تواند از چند آزمایش مختلف برای تأیید این موضوع استفاده کند. آزمایش هایی زیر به تشخیص دیابت نوع 1 در بچه ها (و بزرگسالان) یاری می نمایند.

1. قند خون ناشتا

این آزمایش که احتیاج به خونگیری دارد، پس از یک شب ناشتا بودن انجام می گردد. اگر دو بار خونگیری انجام گردد و در هر دو بار مقدار قند خون 126 میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر باشد، ابتلا به دیابت تأیید می گردد.

2. قند خون تصادفی

این آزمایش احتیاجی به ناشتا بودن ندارد و در هر ساعتی از شبانه روز قابل انجام است. اگر مقدار قند خون تصادفی 200 میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر باشد و علائم دیابت نوع 1 در فرد مشاهده گردد، می توان ابتلا به دیابت را تأیید کرد.

3. تست A1C

آزمایش A1C مقدار هموگلوبین گلیکوزیله شده را در خون مقدار گیری می نماید. هموگلوبین گلیکوزیله شده، هموگلوبینی است که گلوکز به آن متصل می گردد. با توجه به اینکه طول عمر هموگلوبین تقریبا سه ماه است، این آزمایش می تواند به پزشک میانگین سطح قند خون طی سه ماه گذشته را نشان دهد. اگر AIC مقدار گیری شده 6.5 درصد یا بالاتر باشد، نشان دهنده ابتلا به دیابت است.

4. اتوآنتی بادی های سلول های جزایر لوزالمعده

در دیابت نوع 1، وجود این اتوآنتی بادی ها نشان می دهد که سیستم ایمنی بدن به سلول های جزایر لانگرهانس لوزالمعده که انسولین فراوری می نمایند، حمله نموده است. اگرچه این اتوآنتی بادی ها لزوما باعث دیابت نوع 1 نمی شوند، اما نشانگر مثبتی برای این بیماری به شمار می فرایند. در خون مبتلایان به دیابت نوع 2 این اتوآنتی بادی ها مشاهده نمی شوند.

5. کتون های ادرار

در دیابت کنترل نشده، افزایش کتون ها و بالا رفتن سطح گلوکز خون می تواند به کتواسیدوز دیابتی منجر گردد که یک شرایط خطرناک است. شما می توانید در خانه با استفاده از نوار تست های مخصوص مقدار کتون ادرار را آزمایش کنید. اگر متوجه شدید که سطح کتون بالاتر از حد طبیعی است، وقت آن است که به پزشک مراجعه کنید. معمولا این کتون ها در ادرار مبتلایان به دیابت نوع 2 وجود ندارند.

درمان دیابت نوع 1 در بچه ها

اگر دیابت نوع 1به خوبی درمان نگردد، به هیپرگلیسمی (افزایش قند خون) و کتواسیدوز دیابتی منجر می گردد. در صورتی که فرزند شما به این بیماری مبتلا است، بسیار مهم است که با استفاده از روش های زیر تحت درمان قرار بگیرد.

1. استفاده روزانه از انسولین

ترزیق انسولین برای درمان دیابت نوع 1 لازم است. امروزه انسولین در انواع مختلف زیر فراوری می گردد.

• انسولین کوتاه اثر (Short-acting)
• انسولین سریع اثر (Rapid-acting)
• انسولین میانه اثر (Immediate-acting)
• انسولین طولانی اثر (Long-acting)

انواع مختلف انسولین از نظر سرعت عمل و مدت زمان اثرگذاری با هم متفاوت هستند. با پزشک درباره انسولین مناسب برای کودک خود صحبت کنید.

نحوه تجویز انسولین

انسولین به بدن تزریق می گردد و امکان استفاده از آن به شکل قرص وجود ندارد. چراکه اسید معده خیلی سریع انسولین را از بین می برد. دو راه برای ورود انسولین به بدن وجود دارد؛ تزریق انسولین (با استفاده از سرنگ یا قلم انسولین) و استفاده از پمپ انسولین. تزریق انسولین با سرنگ یا قلم مستقیما زیر پوست و چندین بار در روز انجام می گردد تا احتیاج بدن به این هورمون را برآورده کند. پمپ انسولین به طور اتوماتیک انسولین سریع اثر را در طول روز وارد بدن می نماید.

علاوه بر تجویز انسولین، می توان از سیستم پایش مداوم قند خون (CGM) هم استفاده کرد. CGM سنسوری است که زیر پوست قرار می گیرد و به طور مداوم سطح قند خون را مقدار گیری می نماید. هنگامی که سطح قند خون خیلی بالا یا خیلی پایین باشد، CGM به شما هشدار می دهد.

در برخی از بچه ها نمی توان فقط با استفاده از انسولین سطح قند خون را به محدوده سالم رساند. در این موارد، ممکن است پزشک علاوه بر انسولین مصرف داروهای دیابت از جمله پراملینتید (Pramlintide) را هم توصیه کند.

2. تنظیم رژیم غذایی

رژیم غذایی برای درمان دیابت نوع 1 در بچه ها نقش بسیار مهمی دارد. شمارش کربوهیدرات و زمان بندی وعده های غذایی، رایج ترین توصیه های غذایی برای کنترل این بیماری محسوب می شوند. شمارش کربوهیدرات به مشخص مقدار انسولین مورد احتیاج یاری می نماید. زمان بندی وعده های غذایی هم می تواند به تثبیت سطح قند خون و پیشگیری از کاهش یا افزایش بیش از حد آن یاری کند.

ذکر این نکته لازم است که افراد مبتلا به دیابت نوع 1 می توانند کربوهیدرات مصرف نمایند. با این حال، باید بیشتر کربوهیدرات مصرفی آن ها از نوع کربوهیدرات پیچیده و حاوی فیبر باشد. چون فیبر سرعت جذب قند را در بدن کاهش می دهد. میوه ها، سبزیجات و غلات کامل از برترین منابع کربوهیدرات محسوب می شوند.

3. اصلاح سبک زندگی

با توجه به اینکه در حال حاضر هیچ درمانی برای دیابت نوع 1 وجود ندارد، این بیماری به نظارت و پیگیری مادام العمر احتیاج دارد. اگر فرزند شما به دیابت مبتلا است، باید به طور منظم آزمایش خون و آزمایش ادرار انجام دهد. علاوه بر این، باید او را به انجام منظم فعالیت بدنی تشویق کنید. چرا که ورزش کردن به ثابت نگه داشتن سطح قند خون یاری می نماید. قبل، حین و بعد از ورزش باید مقدار قند خون را مقدار گیری کنید تا مطمئن شوید که کودک دچار افت قند خون نمی گردد.

عوارض دیابت نوع 1 در بچه ها

دیابت نوع 1 می تواند با گذشت زمان به بروز عوارض جدی زیر منجر گردد.

• بیماری قلبی
• سکته مغزی
• بیماری کلیوی
• مسائل مربوط به دندان ها یا چشم ها
• آسیب تماشا اعصاب
• زخم پای دیابتی
• افسردگی
• آپنه خواب (وقفه تنفسی در هنگام خواب)

کتواسیدوز دیابتی در برخی از بچه ها اولین علامت دیابت است. کتواسیدوز دیابتی یک اورژانس پزشکی محسوب می گردد. به همین علت، والدین یا سایر مراقبین کودک باید با علائم آن آشنا باشند تا بتوانند در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمایند.

نکات مهم

تشخیص دیابت نوع 1 ممکن است برای کودک و والدین او ترسناک باشد. اگر به علت ابتلای فرزندتان به این بیماری دچار اضطراب، استرس و سایر احساسات منفی شده اید، به روان شناس مراجعه کنید تا نحوه مقابله با این مسائل را بیاموزید.

علاوه بر این، مهم است که به سرعت به نشانه های افسردگی و اضطراب در فرزندتان پی ببرید و نسبت به برطرف آن ها اقدام کنید. تحقیقات صورت گرفته روی بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 1 نشان داده است که حمایت عاطفی می تواند به بهبود سطح A1C و کنترل بهتر این بیماری یاری کند.

زمان مراجعه به پزشک

اگر فکر می کنید که کودک شما ممکن است علائم دیابت نوع 1 را داشته باشد، برای انجام آزمایش به پزشک مراجعه کنید. پزشک تاریخچه سلامتی فرزندتان را آنالیز می نماید و با استفاده از آزمایش های مناسب معین می نماید که آیا فرزند شما به دیابت نوع 1 مبتلا است یا خیر. دیابت کنترل نشده می تواند به اندام های مختلف بدن آسیب برساند. بنابراین، مهم است که این بیماری در اسرع وقت تشخیص داده گردد.

کلام پایانی

دیابت نوع 1، یک بیماری خودایمنی است که غالبا در دوران کودکی و نوجوانی رخ می دهد. در مبتلایان به این بیماری سیستم ایمنی به سلول های فراورینماینده انسولین حمله می نماید. درنتیجه، فراوری انسولین در بدن محدود یا متوقف می گردد و قند خون بالا می رود. افزایش قند خون به تدریج باعث بروز عوارض جدی مثل مسائل قلبی یا کلیوی می گردد.

علائم دیابت نوع 1 در بچه ها شامل افزایش گرسنگی و تشنگی، تکرر ادرار، تاری دید، خستگی و کاهش وزن ناخواسته می گردد. اگرچه هیچ درمانی برای دیابت نوع 1 وجود ندارد، اما می توان با تزریق انسولین، بهبود رژیم غذایی و اصلاح سبک زندگی آن را مدیریت کرد. اگر علائم دیابت نوع 1 را در فرزند خود مشاهده کردید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

این مطلب فقط جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت وبلاگ رویال درام مگ را بخوانید.

منابع: healthline, medicalnewstoday