اهرم اقتصادی چیست؟ - وبلاگ رویال درام

به گزارش وبلاگ رویال درام، خبرنگاران | سرویس علوم - اگر با دنیای بیزینس سر و کار داشته باشید، حتما بارها اصطلاح اهرم اقتصادی را شنیده و یا به کار برده اید. اهرم اقتصادی اصطلاحی است که به روشی برای تکثیر سود یا زیان اشاره می نماید. در واقع اهرم یعنی قرض کردن پول به قصد چندبرابر کردن درآمد حاصل از داد و ستد. برای درک کامل تر و دقیق تر این اصطلاح اقتصادی و آشنایی با مثال های مختلف، این مطلب را از دست ندهید.

منظور از اهرم اقتصادی چیست؟

منظور از اهرم اقتصادی (leverage)، استفاده از انواع ابزارهای اقتصادی (مثل اوراق بهادار، وام، قرض، سرمایه گذاری) برای افزایش نرخ بازدهی بالقوه سرمایه گذاری در یک بنگاه است. همچنین اهرم اقتصادی را می توان قرض کردن پول برای چند برابر کردن سرمایه یا معامله پایاپای دانست. این اصطلاح در حوزه مدیریت اقتصادی، به تکثیر سود یا زیان اشاره دارد.

روش های متداول در کسب اهرم اقتصادی را می توان موارد زیر دانست:

• قرض
• وام بانکی
• خرید دارایی ثابت
• انتشار اوراق بهادار
• استفاده از ابزارهای مشتقه

درجه اهرم اقتصادی (DFL) چیست؟

درجه یا حساسیت سود هر سهم (EPS: EARNING PER SHARE) نسبت به نوسانات درآمد عملیاتی، درجه اهرم اقتصادی نامیده می گردد. کار درجه اهرم اقتصادی (DFL:DEGREE OF FINAANCIAL LEVERAGE) اندازه گیری درصد تغییر EPS برای یک واحد تغییر در درآمد قبل از بهره و اقتصادیات (EBIT: EARNING BEFORE INETESRST & TAX) است. یعنی: (DFL= EBIT / (EBIT-I)

هر چقدر اهرم اقتصادی بالاتر باشد، نوسان سود هر سهم (EPS) بیشتر است. یعنی برای هر یک درصد تغییر در EBIT یا درآمد عملیاتی، سود هر سهم (EPS) چقدر تغییر می نماید. منظور از I در فرمول بالا INTEREST (نرخ بهره) است.

مثالی ساده برای درک بهتر اهرم اقتصادی

فرض کنید که شما صاحب 20 سکه طلا هستید و با آن به قیمت روز در بازار معامله می کنید. در طول یک بازه زمانی خاص، 1 سکه سود می کنید. سپس به یک کارگزاری بورس رجوع نموده و 80 سکه از او قرض می گیرید. اکنون شما صاحب 100 سکه طلا هستید و 110 سکه بدست می آورید. از این 110 سکه، 80 سکه قرض است و 10 سکه هم از قبل داشتید. می ماند 10 سکه که سود خالص شماست. این روش، یک روش اهرم اقتصادی برای حداکثر سازی سود در معامله است.

(اطلاعات قراردادهای معاملات آینده را در بورس کالا در سایت IME.CO.IR بدست آورید)

اوراق سَلَف (پیش خرید نقدی محصولات واحدهای تولیدی به قیمت مشخص) از جمله ابزارهای اقتصادی است که در بازار بورس ایران TSETMC.COM مبادله می گردد)

آیا اهرم های اقتصادی، ریسک ایجاد می نمایند؟

بله. یکی از عوامل ایجاد نماینده ریسک، اهرم اقتصادی است که به واسطه ایجاد بدهی و هزینه های ثابت اقتصادی بوده و می تواند ریسک فعالیت های شرکت را افزایش دهد.

بین اهرم اقتصادی و معیارهای سنجش عملکرد شرکت های بورسی و خارج بورسی، رابطه ای وجود دارد که در بازدهی و زیان آن ها تاثیرگذار است و موضوع تحقیقاتی دانشجویان ارشد و دکتری است.

دو مثال برای ایجاد اهرم اقتصادی

• مثال 1) یک شرکت یا موسسه یا نهاد دولتی، برای توسعه پروژه های صنعتی و خدماتی اش، با انتشار اوراق مشارکت که سود علی الحساب قابل پرداخت در سررسید دارد، نقدینگی برای پروژه ها جذب می نماید. سپس با جذب نقدینگی، احتیاج به سرمایه کمتری جهت انجام پروژه ها دارد. با این کار، اهرم اقتصادی برای خود فراهم می نماید تا در یک بازه زمانی، با جذب پول و پرداخت سود، توانایی اتمام پروژه و کسب عایدی در بلندمدت را ایجاد کند.
• مثال 2) یک بنگاه چه در بازار سرمایه و چه خارج از بورس، یک دارایی ثابت (fixed asset) خرید نموده و با این کار، به سرمایه خود می افزاید و یک اهرم اقتصادی برای خودش فراهم می نماید. با این دارایی که ارزش روز مشخصی دارد، ظرفیت اعتبارگیری آن از بانک ها و موسسات اقتصادی و اعتباری با توثیق (رهن) اسناد این دارایی، افزایش می یابد و شرکت می تواند وام یا ضمانت نامه جهت شرکت در پروژه ها و مناقصات دولتی و اخذ پیش پرداخت یا ضمانت حسن اجرای تعهدات، دریافت کند.

ابزارهای مشتقه و اهرم اقتصادی

ابزارهای مشتقه اقتصادی (DERIVATIVE CONTRACT) را می توان مصداقی از اهرم اقتصادی دانست. ابزار مشتقه به قرارداد یا اوراقی اطلاق می گردد که وابسته به ارزش کالا یا ارز یا اوراق بهادار است و ارزش مستقلی مثل زمین و مسکن یا طلا ندارد. پیمان های آینده (FORWARD CONTRACTS) قراردادهای آینده (FUTURES CONTRACT) و اختیار معامله (OPTIONS)، دو نوع از این ابزار اقتصادی است. سرعت معاملات و ضریب نقدشوندگی دارایی ها در این بازار، بیشتر است و هزینه کمی دارد.

• اوراق مشتقه فرابورس (OTC) از مصداق های اهرم اقتصادی برای شرکت است.
• اوراق مشترک مبادله ای که معامله استاندارد و رسمی قابل معامله در بازار رسمی اوراق مشتقه است، بین شرکت یا شخصیت حقیقی یا حقوقی صورت می گیرد و از مصداق های اهرم اقتصادی است.

منظور از قراردادهای مشتقه در اهرم اقتصادی چیست؟

سه نوع از قراردادهای معمول مشتقه به توضیح زیر است:

1. اهرم اقتصادی با معاملات آینده

این معاملات که از اهرم های اقتصادی محسوب می گردد، به 2 دسته فیوچر و فوروارد تقسیم بندی می گردد. قرارداد آینده، قرارداد استاندارد شده ای است که خریدار و فروشنده، توافق و تعهد نموده که مقدار مشخصی از کالا را به قیمت مشخص و در زمان و مکان مشخص، معامله نمایند. مثل بازار بورس. اما پیمان آینده یعنی این که در خارج از تالار بورس، خریدار و فروشنده توافق می نمایند که مقدار مشخصی از کالا به قیمت مشخص در زمان مشخص، معامله گردد. چه قیمت در زمان معامله بالا برود چه پایین.

2. اهرم اقتصادی با اختیار معامله

نوعی از اهرم های اقتصادی است که خریدار و فروشنده، توافق می نمایند که یکی از آن ها با پرداخت پول مشخص، اختیار خرید یا فروش کالای خاصی به مقدار مشخص و به قیمت مشخص در آینده را داشته باشد و با این حساب، اختیار معامله به او واگذار می گردد.

3. اهرم اقتصادی با سواپ (swap)

یعنی معامله پایاپای. یعنی قرارداد معاوضه ای. به معنی عوض کردن و مبادله کردن و جایگزین کردی چیزی است. نوعی از ابزار های مشتقه و اهرم های اقتصادی بنگاه ها بوده که جریان نقدینگی را بر اساس ارزش پایه واحد های پولی و نرخ های مبادلات و بهره و سهام، برنامه ریزی می نمایند و پیش از تاریخ آینده، مورد معامله قرار می گیرد.

اهرم اقتصادی با سواپ یعنی یک طرف قرارداد، نسبت به معاوضه عواید ناشی از ابزار اقتصادی خود با عواید ناشی از ابزار اقتصادی طرف مقابل اقدام می نماید. مثلا، ایران، از کشور هایی در نوار شاقتصادی کشور برای استان های این بخش از کشور، برق وارد کند و به همان مبلغ دلاری خرید برق از کشوری، نفت به قیمت روز از خلیج فارس برای کشور صادر نماینده برق، به فروش برساند. یعنی سواپ برق و نفت. سواپ برق، راه چاره پیاده سازی اقتصاد مقاومتی در حوزه انرژی است.

اهرم اقتصادی و عملکرد شرکت

اهرم اقتصادی، فاکتور مشخص نماینده در توانایی اقتصادی شرکت است. اهرم اقتصادی، درجه درماندگی اقتصادی و ظرفیت های اقتصادی شرکت را به نمایش می گذارد. از نظر بعضی محققان (مثل بریلی و میرس)، اهرم اقتصادی ریسک آفرین است و ریسک شرکت را افزایش می دهد. مشخص است که وقتی شما، دارایی از جایی قرض می گیرید (مثل انتشار اوراق مشارکت و یا وام بانکی با بهره بالا) ریسک فعالیت های شرکت افزایش خواهد یافت. چرا که باید در سررسید، سود وام دهنده پرداخت تا مشمول جریمه دیرکرد نگردد.

همراهان گرامی

جدیدترین کتاب های روز ایران درباره اهرم اقتصادی و ابزارهای نوین مربوطه در بورس کالا و فرابورس ایران را می توانید در سایت کتابخانه ملی جستجو کنید. اگر با سوالی روبرو شدید، به وسیله بخش ارسال نظر آن را با ما و خوانندگان وبلاگ رویال درام در میان بگذارید. اگر به تازگی می خواهید وارد دنیای بورس شوید پیشنهاد می کنیم آموزش خرید و فروش سهام در بورس به صورت آنلاین را حتما مطالعه کنید.