روایتی جامعه شناسانه از پیاده روی اربعین - وبلاگ رویال درام

به گزارش وبلاگ رویال درام، کتاب روایت پیاده روی اربعین از سوی انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شد. این اثر دستاورد پژوهش اجرا شده در این پژوهشگاه است که با همکاری مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران در 971 صفحه منتشر شده است.

این کتاب مشتمل بر 17 روایت مردم شناختی و جامعه شناختی از پیاده روی اربعین سال 1396 است که با هدف شناخت حیات دینی و اجتماعی کنونی ایرانیان و خاورمیانه و نیز سایر شیعیان زیر نظر دکتر محمدرضا جوادی یگانه و دکتر محمد روزخوش تحقیق و تدوین شده است.

ناظران این پژوهش در مقدمه این اثر چنین بیان می نمایند که رویداد پیاده روی اربعین نظر بسیاری از تحلیل گران را در داخل کشور، منطقه و دنیا به سوی خود برگردانده است اما این رویداد در داخل وخارج از کشور دستمایه تفسیرهای متنوع و متفاوتی قرار گرفته است که با ملاحظه سویه های متنوع و متعدد این آیین و نیز مناقشات سیاسی و فکری جاری چندان جای تعجب ندارد. آنها تأکید می نمایند سیاستمداران و گروه های سیاسی و جریان های فکری در چارچوب علایق و منافع خویش این رویداد را تفسیر می نمایند و می کوشند معناهای مدنظرخویش را به این آیین تحمیل نمایند و حتی الامکان به آن رنگ و بوی علایق خودشان را بدهند.

ناظران این اثر با بیان اینکه درخصوص این آیین داده (data) و گزارش های مستند زیادی وجود ندارد، به فقدان پژوهش های میدانی در این باره اشاره می نمایند و چنین شرح می دهند که طرح پژوهشی تدوین گزارش های توصیفی از پیاده روی اربعین اساساً با این هدف طراحی شد که شناختی عمیق تر و از درون از این آیین به دست دهد؛ شناختی دوراز سوگیری و فارغ از پروپاگاندا. آنها هدف از تعریف چنین پژوهشی را دستیابی به گزارش های دقیق توصیفی و در واقع مجموعه ای از داده ها و یافته ها بیان نموده اند.

به استناد مقدمه این کتاب، نمونه یا پیشینه ای از تدوین گزارش های توصیفیِ محققانه و مبتنی بر جزئیات از چنین واقعه ای در ایران نمی توان یافت. آنچه در این کتاب منتشر شده است، گزارش محققانی است که با حضور در راهپیمایی اربعین، کوشش نموده اند توصیف دقیق و روایت محققانه از آنچه مشاهده نموده اند، ارائه دهند. محققان این طرح در تدوین گزارش نهایی عمدتاً فرم گزارش روایی و گزارش توصیفی متعارف و درمواردی فرم یا ژانر سفرنامه را برگزیده اند.

گردآورندگان این اثر با اشاره به اینکه گزارش های درج شده در این کتاب، ساختار مشابه و کیفیت یکسانی ندارند و عاری از داوری های شخصی و کلی گویی های معمول هم نیستند، اما تأکید می نمایند که در لابه لای متون این کتاب با توصیف ها و روایت هایی از میدان تحقیق روبرو می شویم که تازه و شایان توجه اند. نویسندگانِ گزارش ها، روایت هایی از زائران ایرانی و عراقی و پاکستانی و ... ارائه می نمایند که برخلاف برداشت رسانه ای مسلط، از تنوع وتکثر علایق و انگیزه ها در این جمعیت خبر می دهند؛ تنوعی که البته در پس زمینه باوری واحد-اعتقاد به اهمیت و عظمت حادثه کربلا- جریان می یابد که همیشه از مهم ترین مبانی هویتی شیعیان بوده است.

17 گزارش منتشرشده در این کتاب در چهار فصل تدوین شده است: روایت تطبیقی تحلیل اجتماعی، روایت فرهنگی و روایت توصیفی. ویژگی شاخص مجموعه حاضر که در 971 صفحه تدوین شده آن است که محققانی با گرایش های مختلف کوشش نموده اند تا آنجا که در توان شان بوده است مشاهده ها و تجربیاتشان را به نحوی مبسوط و با زبانی شفاف روایت نمایند. در بیشتر متن ها ردپای واضحی از دغدغه های خود محققان برجای مانده است. این دغدغه ها گاه کاملاً منطبق بر نگاه های رسمی است و گاه از سنخ بحث های روزمره و گاه نیز رنگ وبویی تحلیلی ومنتقدانه به خود گرفته است.

همۀ هدف و امید گردآورندگان مجموعه این بودکه به واسطه مطالعه راهپیمایی اربعین، گامی در شناخت حیات دینی و اجتماعی کنونی ایرانیان و خاورمیانه و نیز سایر شیعیان برداشته گردد.

کتاب روایت پیاده روی اربعین در 971 صفحه و با بهای 100 هزار تومان وارد بازار نشر شده است. آیین رونمایی از این اثر به زودی در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار خواهد شد.